Hoornvlies Beschadigd Hoe Lang Herstel

Je oog voelt ineens alsof er een zandkorrel onder het ooglid zit, het tranen stopt niet en licht is bijna ondraaglijk. Je vraagt je af hoe lang dit gaat duren en wat je nu het beste kunt doen. In dit artikel krijg je een duidelijk en betrouwbaar overzicht van wat een beschadigd hoornvlies is, hoe lang herstel meestal duurt, welke signalen normaal zijn en wanneer je juist wél aan de bel moet trekken. Ik neem je mee door oorzaken, klachten, onderzoek, behandeling, praktische dotzels en manieren om een nieuwe beschadiging te voorkomen.

Wat is het hoornvlies en wat betekent beschadigd

Het hoornvlies is het glasheldere, voorste deel van je oog voor de iris en pupil. De buitenste laag bestaat uit een dun dekje cellen, het epitheel. Als dat dekje een schaafje of krasje heeft spreken we van een hoornvliesbeschadiging of cornea erosie. Omdat er in deze laag veel zenuwuiteinden lopen, kan een kleine beschadiging al flinke pijn, tranen en lichtgevoeligheid geven. Meestal is de beschadiging oppervlakkig en herstelt het epitheel snel en volledig.

Hoe lang duurt herstel van een hoornvliesbeschadiging

Snelle genezing bij oppervlakkige erosie

De meeste oppervlakkige schaafjes herstellen vlot. Met de juiste eerste hulp en behandeling door huisarts of oogarts is het epitheel vaak binnen 1 tot 2 dagen weer gesloten en nemen pijn en lichtschuwheid snel af. Het zicht kan tijdelijk wat wazig zijn door tranen of gel, maar dit trekt meestal in enkele dagen bij.

Wanneer duurt herstel langer

De hersteltijd is afhankelijk van de grootte en diepte van de beschadiging, van eventuele droogteklachten en van risicofactoren zoals contactlenzen, diabetes of verminderde traanfilm. In die situaties kan herstel enkele dagen tot een week vragen. Ook als er sprake is van een bijkomende infectie of als er opnieuw gewreven wordt, kan herstel vertragen. Na sluiting van het wondje blijft het jonge epitheel nog een paar dagen kwetsbaar, daarom is het verstandig het oog rust te geven en niet te wrijven.

Terugkerende hoornvlieserosie

Bij een deel van de mensen kan een oud krasje zich opnieuw openen, vaak in de nacht of vroeg in de ochtend bij het openen van het oog. Dit heet recidiverende cornea erosie. Dan wisselen korte episoden van pijn en tranen zich af met dagen zonder klachten. Behandeling richt zich op intensieve smering, eventueel een hypertoon zalfje voor de nacht en in hardnekkige gevallen een bandagelens of een kleine poliklinische ingreep zoals oppervlakkige debridement of een lasergladmaking van de voorlaag. In mijn ervaring in de oogzorg herstelt de meeste recidiverende erosie met goede smeerzorg en nachtprofylaxe, maar het vraagt soms geduld en een stappenplan.

Oorzaken van een beschadigd hoornvlies

Kras of vreemd voorwerp

Een scherp randje papier, een kinder- of nagelkras, een takje in de tuin, zand of metaaldeeltjes kunnen het epitheel schrammen. Vaak begint het oog direct te tranen en wil je het oog dichtknijpen. Laat een mogelijk vreemd deeltje bij voorkeur verwijderen door een professional om extra schade te voorkomen.

Fel licht en lasogen

Overmatige blootstelling aan ultraviolet licht kan het epitheel beschadigen. Denk aan felle zon met reflectie op water of sneeuw, zonnebank zonder bescherming of lassen zonder goede lasbril. De klachten beginnen vaak binnen een dag na de blootstelling en verbeteren bij goede verzorging meestal binnen enkele dagen.

Contactlenzen en droge ogen

Een beschadigde of vuile lens, onjuiste passing of slechte lenshygiëne kan het hoornvlies irriteren en beschadigen. Ook een droog oog maakt het epitheel kwetsbaarder. Tijdelijk stoppen met lenzen en overschakelen op bril en kunsttranen helpt het epitheel herstellen en verkleint infectierisico.

Klachten en herkenning

Typische signalen zijn plots tranen, stekende of schurende pijn, lichtgevoeligheid, het gevoel dat er iets in het oog zit, roodheid en de neiging om het oog dicht te knijpen. Het zicht kan tijdelijk wazig zijn, vooral bij grotere schaafjes. Deze klachten passen goed bij een epitheelbeschadiging en vragen om beoordeling, zeker als er een krasje of vuil in het oog aan vooraf ging.

Zo stelt de arts de diagnose

De huisarts of oogarts druppelt vaak een oranje kleurstof in het oog. Onder blauw licht tekent de beschadiging zich helder af. Als het onderzoek pijnlijk is, kan het oog kort worden verdoofd met een paar druppels. Na het onderzoek zie je gewoon en de kleurstof verdwijnt vanzelf in de loop van de dag. Draag je lenzen, doe deze dan uit voor het onderzoek zodat de kleurstof geen lens verkleurt.

Behandeling thuis en door de huisarts

Antibiotische oogzalf en rust

Bij een schaafje schrijft de arts vaak een eenmalige antibioticumzalf voor. Zonder lenzengebruik is dat meestal chlooramfenicol. Voor lensdragers kiest men vaker voor een middel dat goed dekt tegen lensgerelateerde bacteriën, zoals ofloxacine. Soms wordt een oogverband aangelegd om het oog rust te geven. Het verband versnelt de genezing niet, maar het voorkomt knipperen en wrijven, wat klachten aanzienlijk kan verlichten.

Kunsttranen en pijnstilling

Kunsttranen in druppel of gelvorm, zoals carbomeer gel of carmellose, smeren het oppervlak en verminderen pijn en zandkorrelgevoel. Voor pijn kan paracetamol worden gebruikt. Vermijd wrijven zodat het verse epitheel niet opnieuw loslaat. De eerste dagen een zonnebril dragen helpt tegen lichtschuwheid.

Verdovende druppels alleen kortdurend

Verdovende druppels zijn bedoeld voor onderzoek. In uitzonderlijke situaties krijg je van de arts een kleine hoeveelheid mee voor enkele keer gebruik in de eerste uren. Langdurig of zelfstandig gebruik is af te raden omdat het herstel kan remmen en klachten juist kan verergeren.

Bandagelens en wanneer naar de oogarts

Als de beschadiging telkens terugkomt of het wondje groter is, kan een zachte bandagelens worden geplaatst. Deze werkt als een pleister en geeft comfort terwijl het epitheel heelt. Bij uitblijvend herstel, bij veel pus of een witte plek in het hoornvlies of bij duidelijke verslechtering verwijst de huisarts naar de oogarts voor nader onderzoek en intensievere behandeling.

Leefregels en wat je zelf kunt doen

Geef het oog rust. Wrijf niet en vermijd stofrijke of winderige omgevingen in de eerste dagen. Draag geen lenzen zolang je klachten hebt en ook niet als er zalf is gebruikt. Gebruik een bril tot je volledig klachtenvrij bent. Heb je zachte lenzen, neem na herstel een nieuw paar. Bij harde lenzen is een extra grondige reiniging nodig en gebruik een nieuwe vloeistof en een nieuw bewaardoosje. Bij klachten na fel licht helpt een zonnebril tegen irritatie. Een oogverband mag, maar hoeft niet. Kies vooral voor regelmatig smeren met kunsttranen.

Complicaties en alarmsymptomen

De meeste schaafjes genezen zonder restklachten. Zelden kan een infectie ontstaan met een witte plek op het hoornvlies, veel etterig slijm en toenemende pijn. Ook kan een te diepe beschadiging littekenvorming geven met troebeling en tijdelijk verminderd zicht. Neem direct contact op met je huisarts als pijn toeneemt, als je steeds slechter ziet, als licht helemaal niet te verdragen is, als er veel geel slijm verschijnt of als klachten na 2 dagen niet duidelijk afnemen.

Voorkomen van nieuwe schade

Draag een veiligheidsbril bij klussen met metaal of chemische stoffen en een geschikte lasbril bij lassen. Bescherm je ogen tegen UV met een goede zonnebril, zeker op water en sneeuw. Hanteer strikte lenshygiëne en pasvormcontrole. Knip nagels kort bij kinderen en let op met spel en huisdieren dichtbij het gezicht. Door deze gewoonten verklein je de kans op opnieuw schade of een infectie aanzienlijk.

Wanneer duurt herstel langer dan verwacht

Als het epitheel na 48 uur niet duidelijk rustiger wordt of als klachten steeds op dezelfde plek terugkomen, kan er sprake zijn van recidiverende erosies of een onderliggende epitheliale basaalmembraandystrofie. Dan helpt een stap-voor-stap beleid met nachtelijke smering, hypertoon zalfje, een periode bandagelens en soms een poliklinische oppervlaktebehandeling. Deze ingrepen polijsten de bovenlaag of stimuleren een stevigere aanhechting van het epitheel, waardoor herhaalde scheurtjes minder kans krijgen.

Persoonlijke noot uit de praktijk

Veel mensen schrikken van de pijn en het felle licht na een klein krasje. Begrijpelijk, want het voelt groter dan het is. In de praktijk zie ik dat zorgvuldig smeren, niet wrijven, tijdelijk geen lenzen en een duidelijke controleafspraak het herstel bijna altijd vlot trekken. De valkuil is te snel weer wrijven of lenzen inzetten omdat het al beter voelt. Geef het epitheel echt die extra paar dagen rust, dan voorkom je hernieuwde schade.

Gerelateerd lezen

Meer weten over oogherstel en nazorg rond oogbehandelingen kun je vinden in deze artikelen op onze site. Zie bijvoorbeeld herstel na een staaroperatie en praktische tips rondom herstel na een ooglidcorrectie. Een algemeen overzicht van herstelonderwerpen vind je op onze herstelpagina.

Een beschadigd hoornvlies herstelt meestal snel. Bij een oppervlakkige erosie sluiten de cellen vaak binnen 1 tot 2 dagen en nemen pijn en lichtgevoeligheid merkbaar af. Rust, kunsttranen, eenmalige antibioticumzalf en tijdelijk geen lenzen zijn de pijlers. Let op alarmsignalen en schakel je huisarts in als het niet vlot verbetert. Met aandacht voor smeerzorg en bescherming verklein je de kans op terugkeer en houd je je zicht helder.