Vraag jij je af of je geld terugkrijgt vanwege Box 3 Herstel en wanneer je daar iets over hoort van de Belastingdienst? Je bent niet de enige. Sinds de uitspraken van de Hoge Raad is er veel veranderd en dat voelt soms onoverzichtelijk. In dit artikel neem ik je stap voor stap mee. Je leest wat Box 3 Herstel precies inhoudt, wie in aanmerking komt, hoe werkelijk rendement werkt, wanneer je een brief kunt verwachten en wat het nieuwe stelsel betekent. Ik deel ook praktijkervaringen en handige voorbereidtips zodat je straks snel en zorgvuldig kunt handelen.
Wat houdt Box 3 Herstel in
Box 3 Herstel is de verzamelnaam voor de maatregelen waarmee het kabinet de onjuiste heffing over vermogen corrigeert. De Hoge Raad oordeelde in het zogenoemde Kerstarrest dat de belastingheffing vanaf 2017 in strijd was met fundamentele rechten. Daarom is rechtsherstel geboden voor de jaren 2017 tot en met 2022. Voor de periode daarna tot het nieuwe stelsel geldt overbruggingswetgeving. Het uitgangspunt is dat je niet meer belasting betaalt dan past bij jouw werkelijke rendement. Is jouw werkelijke rendement lager dan het forfaitair berekende rendement, dan hoort jouw aanslag omlaag te gaan.
Wie komt in aanmerking
De doelgroep is bewust ruim gemaakt. Voor de jaren 2021 en later kan in principe iedere belastingplichtige gebruikmaken van aanvullend herstel, mits tijdig wordt verzocht. Voor de jaren 2017 tot en met 2020 geldt een onderscheid. Bezwaarmakers en belastingplichtigen met nog niet onherroepelijke aanslagen vallen in de regeling. Voor niet bezwaarmakers loopt een procedure bij de Hoge Raad binnen het traject massaal bezwaar plus. Totdat daarover duidelijkheid is, hoef jij niets te doen. Belangrijk is dat een verzoek binnen de vijfjaarstermijn wordt ingediend. Het formulier opgaaf werkelijk rendement geldt als zo een verzoek.
Werkelijk rendement en de tegenbewijsregeling
De kernvraag bij Box 3 Herstel is wat jouw werkelijke rendement was. Dat begrip is door de Hoge Raad ingekaderd. Het omvat directe inkomsten zoals rente, dividend en huur en ook de waardeontwikkeling van je bezittingen en schulden. Het gaat zowel om gerealiseerde als om ongerealiseerde veranderingen. Kosten tellen in deze hersteljaren niet mee, rente over schulden wel. Het heffingsvrije vermogen wordt voor de beoordeling buiten beeld gelaten, wat vooral voor kleinere beleggers verschil kan maken in het nadeel.
Met de tegenbewijsregeling kun jij aantonen dat jouw werkelijke rendement lager was dan het forfait. Lukt dat overtuigend, dan wordt jouw aanslag verlaagd tot het niveau van dat werkelijke rendement. In mijn praktijk zie ik dat het vooral zinvol is voor belastingjaren met matige beursjaren of dalende vastgoedwaarden. In jaren met sterke koersstijgingen blijkt het forfait geregeld lager dan het persoonlijke rendement en dan levert tegenbewijs logischerwijs niets op.
Wanneer krijg je de brief en hoe werkt het proces
De Belastingdienst werkt gefaseerd en per belastingjaar. Vanaf de zomer van 2025 gaan de eerste brieven de deur uit. Het verzenden loopt door tot in 2028 omdat het om zeer veel belastingplichtigen gaat. Je ontvangt voor ieder jaar een aparte brief met jouw fictief rendement, dat heb je nodig bij het invullen van het formulier opgaaf werkelijk rendement. Nadat jouw opgaaf is verwerkt volgt een aangepaste aanslag als het werkelijke rendement lager is.
Kun je zonder brief al aan de slag? Dat mag. In de praktijk raad ik wachten vaak aan, tenzij je alleen spaargeld had en jouw gegevens compleet voorhanden zijn. Met de brief voorkom je dat je zelf allerlei referentiewaarden moet opzoeken en verklein je de kans op fouten. Let erop dat de behandeling per jaar verloopt. Pas als het ene jaar is afgehandeld, volgt de volgende brief.
Overbruggingsjaren 2023 tot en met 2027
In de overbruggingsperiode rekent de Belastingdienst met de werkelijke verdeling tussen spaargeld, beleggingen en schulden en past daarbij jaarlijks geactualiseerde forfaitaire percentages per vermogenscategorie toe. Daarmee schuift de heffing dichter richting de werkelijkheid, maar het blijft een benadering. In de praktijk zie ik dat bij alleen spaargeld de uitkomst vaak dicht bij het werkelijke rendement ligt. Bij gemengde portefeuilles kan het nog behoorlijk afwijken en kan tegenbewijs waardevol zijn.
Nieuw stelsel vanaf 2028
Het voorgenomen nieuwe stelsel beoogt belasting te heffen over echte inkomsten uit vermogen. Denk aan rente, dividend, huur en pacht en aan jaarlijkse waardeontwikkeling van beleggingen. Voor bepaalde bezittingen zoals onroerend goed en aandelen in jonge ondernemingen is voorgesteld om te belasten bij realisatie van winst. Verliezen kunnen in latere jaren worden verrekend en relevante kosten zijn aftrekbaar. Belangrijk misverstand om weg te nemen is dat de eigen woning niet naar box 3 verhuist. Het hoofdverblijf blijft in box 1. Ook wordt over overwaarde als zodanig niet geheven. Alleen als vrijgekomen overwaarde op een rekening rente oplevert, behoort die rente tot box 3.
Praktische aanpak en documenten
Een goede voorbereiding scheelt tijd. Verzamel jaaroverzichten van banken en brokers, specificaties van dividenden en rente, mutaties in je portefeuille en WOZ waarden van tweede woningen. Noteer ook saldi en schulden op peildata. Heb je veel transacties, exporteer dan een overzicht van aan en verkopen. Gebruik eventueel een rekenmodel om een eerste indicatie te krijgen. Onthoud dat zo een hulpmiddel indicatief is en niet alle details meeneemt.
Heb je vooral spaargeld, dan zie ik zelden een duidelijk lagere uitkomst dan het forfait in de overbruggingsjaren. Had je juist beleggingen met tegenvallend jaarrendement of leegstand in verhuurd vastgoed, dan loont het vaak om werkelijk rendement te onderbouwen. Kleine beleggers merken dat de tegenbewijsregeling het heffingsvrije vermogen buiten beschouwing laat. Daardoor ontstaat niet altijd recht op teruggave ondanks een beperkte vermogensomvang.
Veelvoorkomende situaties en aandachtspunten
Voor 2017 tot en met 2020 geldt voor niet bezwaarmakers dat zij voorlopig geen actie hoeven te ondernemen. De uitkomst van de procedure bij de Hoge Raad bepaalt of er alsnog herstel volgt. Voor jaren vanaf 2021 kunnen alle belastingplichtigen in principe meedoen, mits tijdig wordt verzocht. Wees alert op de vijfjaarstermijn. Tot slot, bij het bepalen van werkelijk rendement tellen investeringsverhogingen van vastgoed niet als opbrengst en worden kosten niet betrokken. Dat voelt soms tegenintuïtief, maar het volgt uit de kaders die nu gelden voor het aanvullend herstel.
Box 3 Herstel draait om eerlijker belasting over vermogen. Met de tegenbewijsregeling kun je aantonen dat jouw werkelijke rendement lager was dan het forfait, waarna jouw aanslag kan dalen. Houd de brief van de Belastingdienst per jaar in de gaten en verzamel alvast je gegevens. Twijfel je of tegenbewijs zinvol is, maak dan een eerste berekening en bekijk vooral jaren met tegenvallende rendementen. Zo ben je straks goed voorbereid en laat je geen recht op teruggave liggen.
Wanneer ontvang ik mijn brief over Box 3 Herstel
De Belastingdienst verstuurt brieven gefaseerd en per jaar. De eerste brieven gaan vanaf de zomer van 2025 de deur uit en het proces loopt door tot in 2028. Je krijgt voor ieder belastingjaar een aparte brief met jouw fictief rendement. Zonder brief kun je al indienen, maar wachten verkleint de kans op fouten.
Wie komt in aanmerking voor Box 3 Herstel
Voor 2021 en later kan iedere belastingplichtige in principe gebruikmaken van aanvullend herstel, mits tijdig wordt verzocht. Voor 2017 tot en met 2020 zijn bezwaarmakers en nog niet onherroepelijke aanslagen aangehaakt. Niet bezwaarmakers vallen onder een lopende procedure bij de Hoge Raad. Tot die uitspraak hoef je niets te doen.
Wat telt mee als werkelijk rendement voor Box 3 Herstel
Werkelijk rendement omvat rente, dividend, huur en de waardeontwikkeling van bezittingen en schulden, ook als die nog niet is gerealiseerd. Kosten worden in deze hersteljaren niet meegenomen, rente over schulden wel. Het heffingsvrije vermogen telt bij de tegenbewijsregeling niet mee, wat voor kleine beleggers nadelig kan uitpakken.
Krijg ik geld terug als ik geen bezwaar maakte over 2017 tot en met 2020
Daarover beslist de Hoge Raad binnen het traject massaal bezwaar plus. Tot er duidelijkheid is, hoef je niets te doen. Mocht de Hoge Raad bepalen dat niet bezwaarmakers recht hebben op rechtsherstel, dan val je daar automatisch onder en volgt verdere afhandeling zonder dat je nu actie onderneemt.
Moet ik bij Box 3 Herstel extra betalen als mijn werkelijke rendement hoger was
Nee. De tegenbewijsregeling is een vangnet in jouw voordeel. Je kunt laten zien dat jouw werkelijke rendement lager is dan het forfait, waardoor de aanslag omlaag kan. Is jouw werkelijke rendement hoger, dan gaat de aanslag niet omhoog op basis van jouw tegenbewijs. Indienen blijft dus een eenrichtingsverkeer in jouw voordeel.
