Heb je je sleutelbeen gebroken en vraag je je af hoe lang het herstel duurt, wat je wel en niet mag doen en of een operatie nodig is? In dit artikel neem ik je stap voor stap mee. Je leest wat een sleutelbeenbreuk is, hoe de behandeling eruitziet, welke oefeningen helpen en wanneer je weer kunt werken en sporten. Ik geef je praktische adviezen uit de praktijk, zodat je met vertrouwen kunt herstellen en precies weet wat je per fase kunt verwachten.
Wat is een sleutelbeenbreuk en hoe herken je het?
Het sleutelbeen, of clavicula, is het bot dat je borstbeen met je schouder verbindt. Een breuk ontstaat vaak na een val op de schouder of uitgestrekte arm. Typische kenmerken zijn een scherpe pijn aan de voorzijde van de schoudergordel, moeite met de arm optillen, een zichtbare of voelbare bult en soms een krakend gevoel bij bewegen. De meeste breuken zitten in het midden van het bot, het zogenaamde midschachtgedeelte. Minder vaak ligt de breuk dichter bij het borstbeen (mediaal) of richting het schouderuiteinde (lateraal).
Een röntgenfoto bevestigt de diagnose en laat zien of de botdelen netjes in lijn staan of verplaatst zijn. Dit bepaalt mede of een operatie zinvol is of juist niet.
Behandelopties: zonder of met operatie
Conservatieve behandeling (zonder operatie)
Bij verreweg de meeste volwassenen geneest een sleutelbeenbreuk zonder operatie. Je draagt in de eerste weken een mitella of sling, vooral ter comfort. Zodra de pijn het toelaat, begin je met lichte oefeningen om stijfheid te voorkomen. Het lichaam vormt nieuw botweefsel dat de breuk herstelt. Een blijvend klein bobbeltje ter plekke is normaal en beïnvloedt de functie meestal niet.
Voordelen van deze aanpak zijn dat je geen litteken of operatierisico’s hebt en dat het functionele eindresultaat doorgaans gelijkwaardig is aan dat na een operatie. Een bekende kanttekening is dat een klein deel van de breuken trager vastgroeit of niet vastgroeit. Dat risico is hoger bij sterk verplaatste breuken en bij rokers. In de praktijk zie ik dat het merendeel binnen de verwachte tijd herstelt, mits je de opbouw en oefeningen goed volgt.
Operatieve behandeling
Opereren is selectief nodig. De chirurg kan een plaat en schroeven of een pin plaatsen om de botdelen direct te stabiliseren. Dit wordt overwogen bij dreigende huiddoorboring, duidelijke zenuw- of vaatschade, een open breuk, of bij sommige volledig verplaatste breuken waarbij de verwachting is dat de stand problemen geeft. Mogelijke nadelen zijn wondinfectie, gevoelsveranderingen rond het litteken en soms de noodzaak om het materiaal later te verwijderen als het stoort. Het grote voordeel is directe stevigheid, wat in specifieke gevallen sneller functioneel gebruik kan geven.
Belangrijk om te weten: het uiteindelijke functionele herstel is in veel gevallen vergelijkbaar tussen operatief en niet-operatief, mits de indicatie goed is afgewogen. De keuze maak je samen met je arts op basis van de röntgenbeelden, jouw dagelijkse belasting en jouw voorkeuren.
Herstel per fase: wat kun je verwachten?
Week 0–1: rust en pijncontrole
De eerste dagen draait het om het dempen van pijn en het beschermen van de breuk. Draag de sling overdag voor comfort en haal de arm er meerdere keren per dag uit voor korte, lichte bewegingen van hand, pols en elleboog. Slapen mag zonder sling als dat prettiger is. Houd de schouder zo ontspannen mogelijk; spanning in nek en schouders is in deze fase normaal.
Start met eenvoudige pendeloefeningen zodra de pijn dit toelaat: buig licht voorover en laat de arm als een slinger bewegen in kleine cirkels. Dit voorkomt schouderstijfheid zonder de breuk te belasten.
Week 2–3: rustig activeren
Breid de pendels iets uit en voeg zachte schouderbladbewegingen toe. Je mag in huis de sling vaker af als de pijn dat toelaat. Vermijd tillen, duwen en trekken. Boven schouderhoogte bewegen stel je meestal nog uit. Korte, frequente oefenmomenten werken beter dan een lange sessie. Luister naar je klachten: lichte spiermoeheid is oké, scherpe pijn niet.
Week 4–6: bewegingsuitslag vergroten
Als de pijn afneemt en controles goed zijn, vergroot je geleidelijk de bewegingsuitslag. Werk richting schouderhoogte met heffen voorwaarts en zijwaarts. Oefen rustig, met aandacht voor lage, ontspannen schouders. Je bouwt dagelijkse activiteiten weer op, maar vermijdt zware handelingen en contactsport. Veel mensen kunnen tegen het einde van deze fase de arm weer praktisch inzetten in alledaagse taken.
Week 7–12: kracht en coördinatie
Nu ligt de focus op kracht en uithoudingsvermogen van schouder en schouderbladspieren. Je kunt lichte weerstand toevoegen, bijvoorbeeld met een elastiek. Verhoog de belasting stap voor stap. Wandelen, hometrainer en rustige fitness voor benen zijn prima; sporten met valrisico of contactsporten stel je nog even uit, tenzij je arts anders adviseert.
Na 3 maanden: terugkeer naar sport en volle belasting
De meeste volwassenen hervatten hun sport tussen 3 en 4 maanden, afhankelijk van sporttype en herstelverloop. Contactsport of sporten met valrisico vragen een solide krachtbasis en goede bewegingscontrole. Volledige botremodellering en het uiteindelijke eindresultaat nemen tot ongeveer 6 maanden in beslag.
Oefenen: wat werkt uit de praktijk
Als fysio in de traumarevalidatie zie ik dat zorgvuldig doseren het verschil maakt. Begin klein, beweeg vaak, en respecteer pijngrenzen. Praktische reeks:
• Hand-pols-elleboog: vuist maken, pols buigen en strekken, elleboog soepel houden.
• Pendels: kleine cirkels voor ontspanning en kapselmobiliteit.
• Schouderbladcontrole: zachtjes schouderbladen naar elkaar toe bewegen, zonder op te trekken.
• Geassisteerd heffen: met de andere hand of een stok tot schouderhoogte begeleiden, eerst voorwaarts, later zijwaarts.
• Exorotatie bij de zij: elleboog tegen de romp, onderarm rustig naar buiten draaien.
Vorder pas naar de volgende stap als de vorige pijnarm is en vlot verloopt. Kwaliteit gaat boven kwantiteit.
Pijnstilling, slapen en dagelijkse tips
Paracetamol op vaste tijden helpt een actieve dagopbouw mogelijk te maken. Ontspan de schoudergordel bewust door regelmatig rechtop te zitten en diep te ademen. Slapen lukt vaak het best halfzittend of op de niet-aangedane zijde met kussens ter ondersteuning. Bij douchen mag de sling af. Autorijden pas wanneer je veilig en pijnvrij kunt sturen, remmen en uitwijken; overleg zo nodig met je arts en verzekeraar.
Werkhervatting en sport
Licht administratief werk lukt vaak na 2–3 weken, afhankelijk van de pijn en armpositie. Fysiek werk en beroepen met tillen vragen meestal 6–8 weken of langer. Sporthervatting is gefaseerd: cardio met laag risico kan na enkele weken, bovenhandse of contactintensieve sporten vaak pas na 3 maanden en alleen als kracht, coördinatie en mobiliteit op niveau zijn.
Wanneer moet je contact opnemen?
Laat je arts of het ziekenhuis weten als de pijn duidelijk toeneemt, als er aanhoudende gevoelloosheid of tintelingen in de arm ontstaan, als de huid boven de breuk dreigt open te gaan of als je koorts, roodheid of lekkend wondvocht krijgt na een operatie. Ook wanneer je na 6 weken nauwelijks vooruitgang merkt of de arm niet boven schouderhoogte komt, is het zinvol om te overleggen. Soms is extra beeldvorming of fysiotherapie nodig.
Veelvoorkomende vragen over controle en fysiotherapie
Een standaard poliklinische controle is niet overal nodig bij een ongewikkelde midschachtbreuk die rustig herstelt. Wordt er wel gecontroleerd, dan is dat om stand en genezing te volgen en je oefenprogramma bij te sturen. Fysiotherapie is niet voor iedereen noodzakelijk, maar helpt als bewegingen pijnlijk blijven, schouderbladsturing lastig is of als je snel weer sport-specifiek wilt opbouwen.
Operatie of niet? De afweging in het echt
In de spreekkamer weeg ik met patiënten af: stand op de foto, huidspanning, jouw activiteiten en doelen. Heb je een fors verplaatste breuk met tenting van de huid of zenuw/vaatsymptomen, dan is opereren vaak verstandig. Bij een redelijk in lijn staande breuk wint meestal de conservatieve route. Kans op vertraagde genezing bestaat bij beide paden, maar is groter bij sterk verplaatste breuken en bij roken. Stoppen met roken versnelt genezing aantoonbaar.
Verwachtingen managen: de bobbel en het eindresultaat
Een verdikking op de breukplek is normaal. Dat is nieuw gevormd bot en trekt vaak deels bij, maar kan zichtbaar blijven. Functioneel is dat meestal geen probleem. Het doel is een sterke, soepele schouder waarmee je dagelijks alles weer kunt doen. Het merendeel bereikt dat binnen 6–12 weken voor alledaagse activiteiten en rond 3 maanden voor sport, met verdere finetuning tot 6 maanden.
Verder lezen
Wil je meer weten over schouderherstel en aanverwante klachten? Bekijk ook:
Schouder uit de kom herstel en Slijmbeursontsteking schouder: duur herstel. Deze artikelen helpen je om belastbaarheid en verwachtingen goed af te stemmen.
Een gebroken sleutelbeen herstelt in de meeste gevallen zonder operatie, met een sling voor comfort en een stapsgewijs oefenprogramma. Reken op circa 6 weken voor alledaags gebruik en 3 maanden voor sport, met volledige verfijning tot ongeveer 6 maanden. Kies samen met je arts de beste aanpak; oefen rustig en consequent, luister naar de pijn en vraag hulp als de voortgang stokt. Zo bouw je veilig en vertrouwenwekkend weer op.
Hoelang duurt herstel na een sleutelbeen gebroken herstel traject?
De meeste volwassenen kunnen de arm na 4–6 weken weer goed gebruiken voor dagelijkse taken. Sporten bouw je op vanaf circa 8–12 weken, afhankelijk van sporttype en belastbaarheid. Het uiteindelijke eindresultaat en krachtfinetuning nemen tot ongeveer 6 maanden. Heb je fysiek zwaar werk of contactsport, reken dan op een wat langere opbouw.
Heb ik altijd fysiotherapie nodig bij een gebroken sleutelbeen?
Niet per se. Veel mensen herstellen met duidelijke instructies en thuisoefeningen. Fysiotherapie is zinvol als beweging pijnlijk of beperkt blijft, als schouderbladcontrole lastig is of als je snel en veilig naar sport of zwaar werk wilt terugkeren. Twijfel je? Bespreek het bij controle of via je huisarts; tijdig bijsturen loont.
Wanneer mag ik weer werken en autorijden na sleutelbeen gebroken herstel?
Licht, zittend werk lukt vaak na 2–3 weken, afhankelijk van pijn en armpositie. Fysiek werk of tillen vraagt meestal 6–8 weken of langer. Autorijden pas als je voluit en pijnvrij kunt sturen, remmen en uitwijken. Oefen eerst veilig op een parkeerplaats en overleg zo nodig met arts en verzekeraar. Veiligheid weegt zwaarder dan snelheid.
Moet een sleutelbeenbreuk vaak geopereerd worden?
Meestal niet. Operatie is gereserveerd voor specifieke situaties, zoals dreigende huiddoorboring, open breuk, zenuw- of vaatschade of sommige volledig verplaatste breuken. De conservatieve aanpak levert vaak een gelijkwaardig functioneel resultaat op zonder litteken of operatierisico’s. De keuze maak je samen met je arts op basis van de röntgenbeelden en jouw doelen.
Blijft er altijd een bobbel zichtbaar na sleutelbeen gebroken herstel?
Een kleine verdikking op de breukplek is normaal; dat is genezend bot. Die wordt vaak minder opvallend in de maanden na het herstel, maar kan deels blijven. Functioneel hindert dit meestal niet. Belangrijker is dat kracht, coördinatie en bewegingsvrijheid terugkeren. Heb je twijfels over de vorm of gevoeligheid, laat het beoordelen.
